Angst

Vitaal veranderen

Blok’s Blog – nr. 3

Over veranderen in werk en leven

In deze Blog schrijf ik over mijn verwonderingen, inzichten en ervaringen over de kunst van vitaal veranderen in werk en leven.

Angst

De afgelopen week heb ik met verwondering het nieuws gevolgd over de uitspraken van Geert Wilders en de reactie daarop in de politiek. Het meest verrast heeft mij de reactie van de PvdA die een cordon sanitair wil leggen om de PVV. Negeren, is het advies. ‘Met zijn uitspraken over Marokkanen is Wilders een brug te ver gegaan en dit is een krachtig signaal naar hem en zijn kiezers’, aldus de partij.

Ik zal dan maar meteen erkennen; in mij schuilt ook een ‘Geert Wilders’. Ik tegenstelling tot hem, pleit ik voor het omarmen van diversiteit (en daarmee juich ik andere culturen toe), heb ik niet zoveel op met landsgrenzen (ik heb verdomd veel geluk gehad dat ik hier in Nederland ben geboren), vind ik veel intenties en achterliggende waarden van geloof en zo ook de Islam nastrevenswaardig. Maar waar ik Geert Wilders in mijzelf herken, is de Angst. De angst voor het verliezen van dat wat we hebben, de angst voor het moeten veranderen en aanpassen, de angst voor het niet in controle hebben, de angst voor chaos, de angst voor onveiligheid en elkaar niet meer te durven vertrouwen. Geert Wilders staat voor mij symbool voor de Angst en is daarmee een soort van archetype; een meer onbewust, ideeënpatroon die in ons allen schuilt. We winden ons er zoveel over op, omdat we het zo goed herkennen in onszelf, als je het mij vraagt.

‘Mensen die angst zaaien, moeten krachtig worden bestreden.’ Dat lijkt een zinnige uitspraak, maar daarmee ontken je een deel van jezelf vind ik. Iemand zei tegen mij; ‘In het leven zijn er twee basis emoties; de Angst en de Liefde. De vraag is welke je leeft.’ Dat was de spijker op z’n kop, want ik herken beide stemmen in mij. Ik gebruik in die context vaak de metafoor van de bus. In mijn bus zitten allemaal deelpersoonlijkheden; die allemaal een eigen stem hebben en iets willen en gedreven zijn iets te bereiken. Ik heb ze in de afgelopen jaren steeds beter leren kennen en heb mijn ‘bus’ inmiddels in twee helften kunnen onderscheiden. De ene helft symboliseert de Angst, de andere helft de Liefde. Liefde met een hoofdletter L is niet begeerte of lust, maar staat voor mij symbool voor verbinding met mijzelf, anderen, mijn omgeving en de natuur. En van daaruit kan bijvoorbeeld vertrouwen, orde, begrip en weten ontstaan. Angst staat voor mij symbool voor de moeite, verwarring en uit verbinding zijn. En vanuit de angst ontstaat wantrouwen, chaos, onbegrip en onwetendheid.

In mijn bus zijn die stemmen er allemaal. Ik kan ze ook niet uit mijn bus zetten, want ze horen bij mij. Sterker nog, hoe meer ik probeer de Angst te negeren, hoe sterker die terugkeert op mijn pad. Maar als je Angst niet je bus uit kunt zetten, wat dan? De meest relevante vraag is denk ik: Wie neemt het stuur over? En welke weg slaat de bus dan in? Vluchten, confrontatie, boosheid? Ik heb gemerkt dat de kunst is om emoties te herkennen, te koppelen aan die stem in de bus, te horen wat de stem eigenlijk wil en dan een bewuste keuze te maken of je ernaar wil luisteren, of niet. 

Ik herken in organisaties, teams en in mijn 1-op-1 gesprekken, dat de Angst vaak wordt verdrongen en er niet mag zijn. Veel van de interventies zijn vooral gericht op mensen meekrijgen, het positieve verhaal te benadrukken en de weerstand en moeite vooral geen aandacht te geven. Maar ik merk dat veel mensen zich dan niet gehoord voelen, omdat daarmee een deel van henzelf niet wordt herkend en erkend. Mijn oproep is dan ook vooral de Angst in onszelf te herkennen, te accepteren en goed te horen waar die in essentie over gaat. Een cordon sanitaire om Geert Wilders en de PPV? Zou ik nooit doen. Ik zou eerder de angstbeelden die hij in ons allen naar bovenbrengt omarmen, opnieuw formuleren in mijn eigen woorden, daar betekenis aan geven en dan samen omzetten naar constructieve ideeën.

Jeroen Blok is trainer, coach en facilitator van veranderingsprocessen in organisaties en teams, partner van Helder-ontwikkeling en eigenaar van Jeroen consultancy.